Kruiden kweken | Tips voor het kweken van je eigen verse kruiden

Kruiden kweken door de redactie. Wist je dat het helemaal niet moeilijk is om in je eigen achtertuin of op het balkon kruiden te kweken? En je hebt altijd verse kruiden bij de hand om te gebruiken in de keuken, dat wil iedereen wel toch? Daarom in dit blog tips voor het kweken van kruiden!

Hoewel je in de supermarkt tegenwoordig ook zo’n beetje alles wel (redelijk) vers kan krijgen, gaat er toch niets boven even wat verse takjes en blaadjes knippen in je eigen kruidentuintje. Geen plastic bakjes met verlepte kruiden meer, maar gewoon precies oogsten wat je op dat moment nodig hebt. Zelf kruiden kweken is veel goedkoper, het ziet er gezellig uit en het is ook nog een stuk beter voor het milieu! Oh en de bijen en vlinders maak je er ook nog blij mee want veel kruiden zijn uitstekende nectarplanten.

Inhoudsopgave

Kruiden uit de supermarkt

Bijna iedereen kent wel de teleurstelling van een basilicumplant uit de supermarkt. Als je boodschappen doet voor een pastaatje ziet hij er zo heerlijk fris uit dat je het niet kan weerstaan. Bovendien, zo’n plantje gaat langer mee dan een paar losse takjes in een bakje, toch? In de meeste gevallen scheelt het helaas niet veel en is zo’n plantje, of het nou basilicum, rozemarijn of een ander kruid is, geen lang leven beschoren op de vensterbank in jouw keuken.

In dit artikel vertel ik je wat de valkuilen zijn van kruiden kweken en hoe je dan wel het beste kruiden kunt kweken in je eigen (moes)tuin. Net als in de moestuin zelf, kan dit zowel in potten op je balkon of terras, als in de volle grond in de tuin.

De teleurstelling van de supermarktplant

De kruidenplanten die je in de supermarkt vindt, worden onder de perfecte omstandigheden opgekweekt. Zo ontstaat er snel een mooie betaalbare plant die genoeg blaadjes heeft om aantrekkelijk te zijn voor de klanten in de winkel. Het ras is vaak gekozen op uiterlijk en snelle groei. En in de tijd dat ze in de winkel staan hebben ze vaak ook nog een tekort aan licht en krijgen ze te weinig of juist teveel water. Eigenlijk zijn de kruidenplanten op voorhand al behandeld als wegwerpplantjes. Vergelijk het met een krop sla die je soms met een ‘kluitje’ kan kopen. Of een kerstboom met een kluit. De plant blijft wat langer mooi dan op een vaasje met water, maar de kans dat hij in de tuin goed verder groeit is niet heel groot.

Vaak zijn er ook veel te veel kleine kruidenplantjes in één potje gezaaid, waardoor je eigenlijk een pot vol babyplantjes hebt en niet 1 of twee sterke volwassen kruidenplanten die de ruimte hebben gehad om zich goed te ontwikkelen. Dit betekent dat je de plantjes in elk geval niet kan gebruiken op de manier zoals je ze koopt. Maar geen paniek, ze zijn zeker niet helemaal nutteloos! Hoe je ze dan wel kan inzetten, dat vertel ik verderop in dit artikel.

Wat hebben kruiden nodig?

Kruiden kweken in de moestuin gaat niet zomaar. Als je de kans op succes wil vergroten zijn er een paar basiszaken waar je rekening mee moet houden. Om te beginnen zijn er grofweg 2 soorten kruiden:

Kruiden die van warm weer en droge arme grond houden, zoals:

Rozemarijn
Tijm
Salie
Oregano
Lavendel

Kruiden die van matig warm tot warm weer en vochtige, vruchtbare grond houden, zoals:

Basilicum
Peterselie
Bladselderij
Dille
Koriander
Kervel
Bieslook
Munt
Citroenmelisse

Om te weten op welke plek je de kruidenplanten die je hebt gekozen het beste kunt planten en hoeveel voeding en water ze nodig hebben kun je dus in elk geval eerst even nagaan in welke van de twee categorieën de plant valt. Natuurlijk heeft elke plant zo zijn specifieke eisen, maar als je deze twee groepen aanhoudt dan hou je het simpel en is de kans op succes groot!

Let op! Munt en citroenmelisse kunnen enorm woekeren. Vooral munt kan in een paar jaar je halve tuin in beslag nemen. Plant deze planten daarom altijd in een afgebakende border, bak, of in een ingegraven bloempot. Zo blijven de wortels binnen de perken en kan je zelf bepalen hoeveel ruimte deze planten krijgen.

Zonlicht

Daarnaast hebben alle kruiden voldoende zonlicht nodig. Plant ze dus niet op een plek waar geen zon komt. Dit is ook de reden dat kruidenplanten het zelden goed doen op de vensterbank. Het is binnen in huis al gauw te donker, ook vlak naast het raam. Kruiden uit de eerste groep hebben een plekje in de volle zon nodig (minimaal 5-6 uur per dag zon). Kruiden uit de tweede groep kunnen eventueel ook in de halfschaduw, maar ook deze planten doen het uiteindelijk het beste in de zon, als ze maar genoeg water krijgen. Halfschaduw betekent dat de plant ongeveer 3-4 uur in de zon staat en de rest van de dag in de schaduw.

Warmte

Veel kruiden komen uit Zuid Europa en zijn niet geschikt voor onze winters. Veel planten zullen in ons klimaat dan ook de winter niet overleven als het flink gaat vriezen. Zeker in combinatie met veel regen kunnen rozemarijn, salie, tijm en oregano makkelijk het loodje leggen in de winter. Ook 2 jarige kruiden zoals peterselie en selderij overleven de winter niet altijd. En dan zijn er nog de kruiden die sowieso afsterven na 1 jaar, zoals dille, basilicum en koriander. De beste tijd voor het aanleggen van een kruidentuin is wanneer de ergste vorst geweken is, zo rond half mei. Eerder planten kan wel, maar geeft risico op vorstschade. Dek deze planten in elk geval goed af als het gaat vriezen, met een plantenkasje, plastic zeil of fleecedoek voor planten.

Water en voeding

Kies in de tuin een geschikte plek uit die past bij de wensen van de kruiden die je hebt gekozen. Rozemarijn plant je dus beter niet op een nat stukje kleigrond in de schaduw. En peterselie doet het een stuk minder goed op hele droge arme zandgrond. Heb je enkel een van beide, dan zal je de bodem moeten verbeteren, of (een deel van) je kruidentuin in een pot moeten aanleggen.

Is je grond te vet en te nat, bijvoorbeeld door vette kleigrond? Dan kan je het beste flink wat compost door de grond heen spitten. Leg ook een laagje compost bovenop de aarde. Door dit een paar jaar achter elkaar te herhalen in het voor of najaar, krijgt de grond langzaam steeds meer een luchtige structuur.

Heb je juist het omgekeerde probleem en wil je een stukje droge zandgrond omtoveren tot vruchtbare grond voor jouw kruidentuin, voeg dan ook flink wat compost toe en bemest indien nodig met wat verteerde stalmest of plantaardige plantenvoeding in korrelvorm. Weet je niet zeker wat voor grond je hebt en of er genoeg voedingsstoffen in zitten? In sommige tuincentra kan je de grond gratis of tegen een vergoeding laten testen.

Gezonde kruidenplanten kopen

Eerder in dit artikel legde ik al uit waarom planten uit de supermarkt niet echt ideaal zijn voor de aanleg van een kruidentuintje. Wil je sterke planten die goed gaan wortelen en die hopelijk ook minstens een heel seizoen meegaan? Kies dan voor (onbespoten!) plantjes van het tuincentrum of ga helemaal voor kwaliteit en bezoek een lokale kwekerij die werken met biologisch keurmerk. Deze kwekerijen hebben veel aandacht voor de groeikracht en gezondheid van de planten en zijn er op gericht om liefhebbers blij te maken met een plant waar ze lang plezier van gaan hebben. Geen ‘showplanten’ dus die alleen mooi zijn op het moment dat je ze koopt! Bij boerderijwinkels en sommige tuincentra kan je ook nog wel eens biologische kruidenplanten in plugjes of perspotjes kopen Dit zijn kleine blokjes waar 1 miniplantje in zit. Als je deze uitplant wordt deze snel groter omdat hij de ruimte krijgt. Koriander en dille kweek je ook heel makkelijk zelf op uit zaad. Zaai vooral niet te dicht zodat de plantjes de ruimte hebben. Peterselie, basilicum en selderij kan je ook prima zelf zaaien, maar deze kiemen vaak wat traag en zijn daardoor wel wat lastiger voor beginners. Kies in elk geval voor biologische zaadjes, dan weet je zeker dat je goed zit!

Ben je toch op de supermarkt aangewezen, dan heb ik wel nog een hele bruikbare tip:
Koop je een plantje bij de lokale super, plant deze dan niet integraal in de grond, maar doe het volgende: Maak de potgrond goed nat, haal de kluit uit de pot en verdeel de pol met babyplantjes in een aantal kleinere polletjes of zelfs individuele plantjes. Het is even een voorzichtig gepriegel, maar omdat de planten meer ruimte hebben, kunnen ze nog aardig goed aan slaan. Deze methode werkt vooral goed voor peterselie-, selderij-, koriander- en basilicumplantjes.

Kruiden kweken in potten

De meeste kruiden kan je prima in potten planten! Er zijn wel een aantal dingen waar je op moet letten. Voor alle planten in pot geldt eigenlijk dat je het beste een wat grotere pot of bak kan gebruiken, bijvoorbeeld een (kleine) moestuinbak. Vooral bij warm weer blijft er dan genoeg vocht beschikbaar na het water geven en ook is er meer ruimte voor de wortels en voeding voor de plant.

Wil je planten uit beide categorieën gebruiken, maak dan 2 of meer grote potten en zet deze planten samen. Kies per pot planten uit dezelfde categorie, zoals hierboven genoemd en plant deze met geschikte grond. Zet dus geen munt en peterselie samen met tijm en rozemarijn. Alle kruiden in potten hebben regelmatig water nodig. Niet alleen de planten in de tweede categorie. Ook planten die in de natuur van een droge, zanderige standplaats houden lopen in een pot risico op uitdroging als ze helemaal aan hun lot worden over gelaten. Een pot droogt nou eenmaal sneller volledig uit.

Zorg bij kruiden die van droogte houden voor een pot met een goede afwatering. Bijvoorbeeld een terracottapot met een gat in de bodem. De potgrond kan je het beste zelf mengen uit 2 delen potgrond en 1 deel brekerzand of perliet. Hierdoor loopt een teveel aan water beter weg.

De kruiden die juist van vochtige grond houden kun je beter niet in een terracotta pot planten. Dit droogt veel te snel uit op een warme zomer dag. Kies voor een geglazuurde pot van aardewerk, of een plastic pot of bak. Vul de pot met rijke, goede potgrond die genoeg vocht kan vasthouden. Zorg wel voor een gat onderin de pot, zodat bij regen een teveel aan water weg kan lopen. Anders kunnen de wortels gaan rotten. Zet de potten op een plek met genoeg zon, afhankelijk van de soort planten die er in staan. Alle kruiden staan het liefst een beetje uit de wind.

Kruiden kweken in de (moes)tuin + tips

4 juli 2020